In 5 stappen de juiste therapeut kiezen

©Ilja Van Peel 2020

Ken je dat? Je zoekt een therapeut, bijvoorbeeld op www.vindeentherapeut.be, en dan wordt het moeilijk. Ondanks of net dankzij de vele verschillen en keuzemogelijkheden zie je door het bos de bomen niet meer. Je wil geholpen worden maar door wie? Wat zijn de verschillen tussen therapeuten en wat is het verschil tussen een psycholoog, therapeut en psychiater? Hieronder heb je al wat houvast. Sowieso zeg je bij je eerste gesprek best wat je verwacht. Dat voorkomt teleurstellingen en onnodige therapiewissels.

1 Hou rekening met het verschil tussen psycholoog, psychiater en therapeut

Een psychiater wordt terugbetaald door je mutualiteit. Er zijn psychiaters die geen gesprekstherapie doen. Deze stellen eventueel een diagnose, schrijven medicatie voor en volgen dat op zolang jij wil. Voor sommige mensen is dit een geschikte begeleidingsvorm (bv. chronische psychiatrische patiënten die al gesprekstherapie doorlopen hebben). Het consult is kort, bv. een kwartier. Besef wel dat pillen nooit gesprekstherapie kunnen vervangen. Andere psychiaters (een minderheid) doen wel gesprekken van een vol uur. Je moet als cliënt/patiënt vooraf weten met welke van de twee soorten psychiaters je te maken hebt en of je dat past bij jou.

Een psycholoog met een therapiepraktijk heeft meestal een therapieopleiding achter de rug. Bij een klinisch psycholoog met therapiescholing zit je sowieso goed maar dit is geen absolute must. Hij of zij heeft de standaard opleiding genoten.

Een andere (psycho)therapeut kan een andere basisopleiding hebben dan psychologie. Het zijn bijvoorbeeld maatschappelijk werkers, pedagogen, filosofen, criminologen, zelfs leerkrachten, economisten, enzovoort. Hun basisopleiding is minder geschikt voor therapie op zich… Maar! De therapieopleiding (zie punt 5) bepaalt minstens zo veel als de basisopleiding. Waar heeft de therapeut zijn/haar scholing genoten? Is dat een erkende therapieopleiding? De therapieopleiding is mogelijks nog belangrijker dan het basisdiploma. Wel moet de persoon in kwestie een stevige kennis van psychopathologie vergaren. Maar dat kan ook autodidactisch.

De jongste tijd is er met de wet De Block een wijziging gekomen in de erkenning. Nieuwe niet-psychologen/orthopedagogen/artsen zullen in de toekomst zich in de toekomst geen psychotherapeut meer mogen noemen. Wie vóór 2016 al therapie deed mag het wel blijven doen. Een serieuze verstrenging van de wet dus. De maatregel werd door de regering genomen om de kwaliteit van al die therapieën te waarborgen maar weert daarmee helaas ook een grote groep van bekwame therapeuten. Meer nog, het negeert volstrekt dat de bekwaamheid van een psychotherapeut vooral in zijn empathisch vermogen, intelligentie en relationele/communicatieve vaardigheden ligt, niet in de een of andere academische brilliance. Dus: je hebt psychologen die werkelijk niet geschikt zijn voor therapie (de klachten van cliënten zijn dan: ze zit alleen maar te kijken, ze schrijft gewoon op, ze zegt te weinig, ik krijg er weinig van terug, het voelt akelig, ik voel oordeel, ze probeert wel maar het helpt eigenlijk amper). Je hebt psychologen die zeer goede therapeuten zijn. Je hebt niet-psychologen die uitmuntend mensen begeleiden. En je hebt therapeuten met een andere basisopleiding die geen therapeut zouden mogen zijn...

Best wel een kluwen, toch? En ja, elk winkeltje pleit voor zichzelf. Bekijk het maar kritisch.

2 Neem je voorkeuren ernstig, ook al vind je ze stom of ongegrond

Mensen hebben nu eenmaal voorkeuren voor bepaalde andere mensen en voor andere niet. Dat therapie een professionele setting is, maakt die subjectiviteit niet ongedaan, integendeel. Het fundament om over je gevoelens en gedachten te praten is veiligheid. Al moet het vertrouwen tijdens een begeleiding nog groeien, je start maar beter bij iemand die je aanspreekt, ook al heb je geen echte reden. Dus waarom zou je bv. niet voor een jonger, ouder persoon kiezen, of een man of een vrouw, als je dat wil?

3 Laat nabijheid en prijs geen te grote rol spelen

Een praktijk die dicht bij je woning of je werk gelegen is of handig bereikbaar met auto of openbaar vervoer is heel praktisch, maar is ondergeschikt aan de juiste klik en de juiste begeleiding. Je gaat beter een kwartiertje verder naar iemand die je zorgen werkelijk goed aanpakt dan iemand in je buurt bij wie dat niet zo goed lukt.

De prijs voor een sessie (50 tot 60 minuten) bij een therapeut varieert tussen 60 en meer dan 100 euro per uur! Informeer je goed. Laat een klein verschil in bedrag niet jouw therapiekeuze bepalen. Een bevredigender leven met meer kwaliteit, zingeving… Is veel geld waard. We betalen makkelijk een garagist, schilder of fitnessleraar maar we bezuinigen op een therapeut?! Niet doen. Het gaat om jouw toekomst. Soms kunnen 10 sessies je leven al drastisch veranderen.

Hoe zit het met de terugbetaling van psychotherapie?

Dit systeem geldt voor bepaalde therapeuten die zich inschrijven in een systeem bij mutualiteiten en voldoen aan bepaalde voorwaarden. Ga je daar als cliënt, dan wordt een (beperkt) deel van je sessies terugbetaald. De overgrote meerderheid van therapeuten kan zich nog niet vinden in dit systeem (door de regels) en werkt dus zonder terugbetaling.

4 Beluister maar relativeer ook de feedback/mondelinge reclame van anderen

De ene persoon voelt zich goed bij therapeut A, de ander totaal niet. Het gaat dus niet op om zomaar te zeggen dat de ene therapeut ‘een goeie’ is en de andere ‘geen goeie’. Wat jij nodig hebt, is hoogst persoonlijk en niet zomaar vergelijkbaar.

5 Hou rekening met de scholing, stijl en de doelgroep

Dit is het meest ingewikkelde punt. Psychotherapeuten hebben een eigen scholing en daarbovenop een eigen stijl. Hieronder vind je per stroming wat uitleg. Die is bewust beknopt gehouden voor de eenvoud en doet daarmee de vele ideeën en nuances per stroming tekort. Toch geeft het jou al een idee van hoe er gewerkt wordt, en dat is nu net wat je nodig hebt. Op het einde van de beschrijving staan ook een paar voorbeelden van welke problematieken bij uitstek geholpen worden bij de stroming in kwestie.

Psychodynamische (psychoanalytische) therapeuten gaan een lang traject aan waarbij vroegkinderlijke ervaringen en dus de band ouder-kind het vertrekpunt vormen om je gedrag te verklaren. Je kunt volgens hen pas veranderen (en geholpen worden) als veel opgeklaard is. De therapeut houdt zich vaak op de achtergrond, je bent zelf veel aan het woord. Bij sommige klassieke psychoanalytici zit je niet op een stoel maar lig je nog op een divan zoals dat vroeger altijd gebeurde. Psychodynamische therapie veronderstelt voldoende verbale intelligentie en vermogen tot zelfreflectie. Problematieken: alle, behalve angst en acute problemen en crisissen.

Experiëntiële therapeuten (bv. cliëntgericht en gestalt) werken zoals de term al zegt, ervaringsgericht. Niet een verklaringsmodel staat centraal, maar jouw beleving. Dat wil zeggen dat er veel aandacht gaat naar wat je je gewaar wordt in je lichaam en wat je voelt. De cliëntgerichte therapie en de gestalttherapie zijn de twee belangrijkste vormen van deze ervaringsgerichte therapie. Bij die laatste wordt wat vaker gewerkt met oefeningen en het contact tussen jou en de therapeut zal als voorbeeld genomen worden voor je contacten in de buitenwereld. De lichaamstaal is bij gestalttherapie cruciaal. Bij cliëntgerichte therapie werkt men vaak met focussing om wat je voelt, betekenis te geven. Opvallend bij experiëntiële therapieën is dat ze voortdurend vertrekken van het ‘hier en nu’ in plaats vanuit het verleden of verhalen over de buitenwereld. Wat je hier en nu voelt in deze sessie, daar begint het allemaal mee. Te veel woorden, verhalen en verklaringen worden gemeden in ruil voor doorvoelen. Problematieken: alle, behalve angst en verslaving. Specialisatie: zingeving, identiteit, relaties, depressies, burn-out,…

Systeemtherapeuten en contextuele therapeuten nemen je familierelaties als belangrijkste bron van verklaring voor je huidige relaties. Verleden en heden kunnen beiden aan bod komen. De aandacht gaat naar je positie in je gezin van oorsprong, naar rollen die je opnam als kind, naar het geven en nemen in huidige relaties. De therapeut zal actief bekijken wie steunend is in je leven nu, en hoe dat nog versterkt kan worden. Problematieken: alle, behalve angst en verslaving. Specialisatie: problemen in relaties met anderen.

Gedragstherapeuten waren vroeger vooral de experten op gebied van angst. Je werd getraind om met bepaalde angsten om te gaan en geleidelijk werkte de gewenning ook. Alle gedrag dat wenselijker was, bijvoorbeeld minder alcohol drinken, kon getraind, geleerd worden. Ook nu nog zijn er therapeuten die vooral dingen willen aanleren.

Later kwam deze stroming tot het besef dat je gedachten toch ook wel een rol spelen (wat de Griekse stoïcijnen al wisten). Dat is de cognitieve gedragstherapie. Een erg belangrijke inbreng in de therapiewereld was de verandering van destructieve gedachten zoals ‘niemand vindt mij fijn’ of ‘ik ga nooit meer geschikt werk vinden’. Door je onredelijke gedachten in vraag te stellen, besef je hoe je jezelf afremt en hoe het beter kan.

De jongste tijd ontstond de zogenaamde gedragstherapie van de derde generatie (ACT): de uit andere stromingen en boeddhisme overgenomen ideeën over aanvaarding van de situatie kwamen in beeld. Hoe kun je, ondanks bepaalde pijnlijke of moeilijke eigenschappen, relaties, omstandigheden,.. Toch aanvaarden wat er is? Wat de experiëntiële therapeuten al langer deden, begonnen de gedragstherapeuten concreter te maken. Het gebruik van oefeningen, huiswerkopdrachten en educatie is dus typisch voor gedragstherapie. Problematieken: alle, maar bij voorkeur zorgen met duidelijk te veranderen gedrag zoals angsten, burn-out, verslaving,…

Therapeuten met een andere of alternatieve opleiding zoals de Interactionele Vormgeving en de Integratieve Psychotherapie, hippotherapie, familie-opstellingen, focustrainers, enz enz… zijn meestal afkomstig van kleinere instellingen, waar geen link meer is met een universiteit of met een groot theoretisch gedachtengoed. Dat wil niet zeggen dat ze slechter werk doen! Het betekent wel dat de scholing wat minder klassiek en beschreven is, en deze richtingen hun waarde op langere termijn nog wat meer moeten bewijzen. Of dat ze geen eigen consistent gedachtengoed heeft en meer een synthese is van andere richtingen.

Een nieuwe, vermeldenswaardige wetenschappelijk bewezen stroming is die van EMDR. Via speciale technieken worden grote negatieve emoties ‘ontladen’ met… Oogbewegingen! Heel geschikt bij trauma, angst en alles wat met grote pijnlijke gevoelens gepaard gaat. Gelijkaardig is Brainspotting, een techniek die al minstens zo eenvoudig is en ook weer met oogposities zware ladingen uit het verleden verwerkt in werkelijk heel weinig tijd. Een aanrader.

Help! Moet ik dat allemaal zo strikt nemen? Nee :-). Want al die richtingen zijn de laatste jaren meer naar elkaar toegegroeid. Heel veel therapeuten werken eclectisch, dat wil zeggen dat ze ideeën en interventies combineren uit verschillende stromingen! Iemand die mensen begeleidt is immers zelf natuurlijk ook een mens, en die wordt beïnvloed door alle boeken, opleidingen, cursussen, bijscholingen, artikels,.. die hij tegenkomt. Bovendien, en dat wordt vaak vergeten, leeft een therapeut niet op een eiland: ook mensen, kunst, muziek, film, filosofie, politiek, media enzovoort hebben hun impact op het denken en handelen van een therapeut. Bovendien is de persoonlijkheid van de therapeut (karakter, intelligentie, ruimdenkendheid, openheid, ervaring, mondigheid,…) ook heel belangrijk en die kan je vooraf niet goed kennen. Bespreek het altijd onmiddellijk als je je niet goed voelt bij je therapeut! Meestal kom je er dan wel uit.

Succes!

©Delen en kopiëren toegestaan mits vermelding van auteur en datum.

Meer items